👍"आठवणीतल्या साठवणी भाग 1":👌

👍"आठवणीतल्या साठवणी भाग 1":👌

पुष्कळ दिवस सादर करायचा संकल्प सोडलेला, आज कदाचित पूर्ण होईल असे दिसते. माझं आजोळ आंजर्ले, त्या गावाची आठवण विसरता म्हणून विसरत नाही. तेथील विद्वासांच्या कुटुंबात जन्माला आलेली माझी आई आणि तिची अकरा बहीण भावंडे यांच्यासंबंधी माझ्या आठवणीतली ओळख करून देण्याचा हा विचार प्रत्यक्षात आता येत आहे. तत्पूर्वी आंजर्ले या गावाविषयी, ह्या पहिल्या भागात.

आंजर्ले गांव नयनरम्य आणि समुद्राचा विशाल किनारा लाभलेले, नारळी पोफळीच्या वाड्यांनी विनटलेले असे रत्नागिरी जिल्ह्यातले, दापोली तालुक्यातले गांव ! तेथे असलेल्या कड्यावरच्या गणपती मंंदिरामुळे खूपच प्रसिद्ध आहे. गांवाच्या सुरुवातीला असलेली खाडी, तिच्या बाजूला एक डोंगर आणि समोरील किनार्यावरून गांवामध्ये येण्यासाठी असलेली पुळण मला अजून आठवते.

बालपणी मे महिन्यातील आमच्या तेथील वास्तव्यात बंदरावर जाणं हा दररोजच्या दिनक्रमाचा आमचा एक भाग असे. कधी मधी कड्यावरच्या गणपतीलाही जात असू. 

मुंबईहून आंजर्ल्याला जायचं हा एक मोठा काशीयात्रेसारखा प्रयोग असे. सायनहून स्टेशनवर गाडी पकडून मशिद बंदर स्टेला जाणे, मशिद बंदरवरून टांगा करून भाऊच्या धक्क्यावर बोट पकडण्यासाठी जाणे. बोट धक्क्याला लागली की डेकवर जाण्याची लगबग. जंजिरा श्रीवर्धन आणि नंतर येणार हर्णै बंदर, हा प्रवास जवळजवळ आठ तासाचा सुद्धा असू शके. डायरेक्ट हर्णै बंदर घेणारी एखादी बोट असायची कधी कधी. रोहिदास, चंद्रावती चंपावती आणि सेंट अंथुनी अशी नावं असलेल्या बोटी मला आठवतात. जंजिरा श्रीवर्धन आणि हर्णैला धक्का नसल्यामुळे बोट समुद्रातच उभी राहायची आणि पडावातून म्हणजे खपाट्यातून माणसं किनाऱ्याला नेली जायची. 

जंजिरा आणि श्रीवर्धन आले की आमच्यासारखी हर्णैवाले प्रवासी, डेेकवरून गंमत बघत ते हलणारे खपाटे आणि त्याच्यात उड्या मारणारे प्रवासी बघत असा प्रवास तो व्हायचा. काही लोकांना बोट लागायची, म्हणजे उलट्या व्हायच्या. हर्णैला बोटीतून पडावात उतरलं की अक्षरच्या डुलत डुलत उंच लाटांचा सामना करत, किनाऱ्यावर जायचं. तिथे तेव्हा एसटी एवढी प्रचलित नव्हती. त्यामुळे हर्णै ते आंंजर्लेसाठी दापोली मोटार संघाच्या बसेस असायच्या. त्या बसमधून आंंजर्ल्याच्या पलीकडे म्हणजे डोंगरावर ती बस उभी राहायची. तिथे उतरून तरी वा होडीमध्ये बसून किनाऱ्याला यायचं. वाळूतून चालत बंदरावरून पाखाडी हा जो भाग आहे तिथे, जर जमलं तर बैलगाडीने, बहुदा ती नसायचीच, चालत जाणे आणि मग एकदाचे आजीकडे पोहोचणे. त्यावेळेपर्यंत रात्र झालेली असे. वीज नव्हती. मिणमिणत्या कंदीलाच्या प्रकाशात आजी आमचे आनंदाने स्वागत करायची, ही ती आठवण मनात कोरलेली आहे.

पुढील भागात आईची अकरा बहीण भावंडे यांच्यासंबंधी माहिती उलगडण्याचा प्रयत्न करणार आहे. माझे आजोबा अण्णांच्या पहिल्या बायकोचं आडनाव माहेरचं ओक होतं. तिला एक मुलगी झाल्यानंतर तिच्या वडिलांनी तिला महाडमध्येच वाढवलं. नंतर तिचा विवाह सातारचे वकील साठे यांच्याशी झाला आणि तिला सहा मुलगे आणि दोन मुली होत्या. त्यातील सर्वात मोठा डॉक्टर दामोदर हा दादरला राहायचा शिवाजी पार्कला, त्याचा बंगला होता. त्याची बायको गायनाकालॉजीस्ट होती. त्याचा एक धाकटा भाऊ अशोक रूईयामध्ये माझ्या पुढे एक वर्ष होता, तोही डॉक्टर झाला.

आईच्या आधीची बहीण ताई, हिला दापोलीच्या परांजपेंकडे दिली होती. तिला एक मुलगी उषा म्हणून झाली, त्यानंतर ताई निवर्तली आणि त्या परांजप्यांनी नंतर दुसरे लग्न केले.

उषाचे यजमानांंचे आडनाव थत्ते होते, ते हर्णैला पोस्टमन असताना मी त्यांच्याकडे जाऊन आलेलो आहे. तसेच जालगाव दापोलीजवळ परांजपे यांच्याकडेही आम्ही लहानपणी गेलो होतो. एक गंमत म्हणजे त्या परांजपे यांचे वडील पोस्टात होते. जवळजवळ शंभर वर्षे जगले आणि 40 वर्ष त्यांनी पेन्शन मिळवले.

ताईच्या आधीच्या आईच्या दोन सख्ख्या बहिणी बालपणीच निवर्तल्या. अशा रीतीने आई धरून सख्खी दहा बहिण भावंडे आणि पहिली सावत्र साताऱ्याची अक्का साठे.

आजोबा गणू अण्णांचे दुसऱ्या लग्नात 24 25 चे आसपास वय होते आणि आपली आजी सावित्रीबाई ही लग्नात बारा वर्षाची होती असे ऐकले आहे ती 77 वर्षे जगली.

ताईनंतरच्या आईच्या इतर बहिण-भावंडांची कथा पुढील भागात.

धन्यवाद 

सुधाकर नातू